Kamis, 11 Desember 2014
Budaya Mantu
A. MACA LAN NALITI WACAN BUDAYA MANTU
Palakrama utawa mantenan tumrape wong Jawa kalebu kewajiban
minangka wujud bekti marang Gusti. Mula saka iku, wong Jawa duwe ada tata
upacara penganten kang wis gumathok. Tata upacara penganten Jawa kawiwitan saka
nontoni/ndhodhog lawang, nglamar, nyingseti, siraman, midodareni, ijab,
panggih, lan ngundhuh mantu. Katrangan sapala kaandharake ing ngisor iki.
1. Ndhodhog Lawang utawa Nontoni
Tujuwane
: Nakokake apa calon penganten putri isih legan tenan apa ora.
Lakune
: kulawarga lan calon penganten lanang rawuh menyang daleme
kulawarga calon
penganten putri lantaran utusan.
2. Nglamar
lan Nyingseti
Tujuwane : kulawarga calon penganten lanang
nelakake yen arep besanan.
Mula banjur nggemblengake rembug lan
ningseti. Kajaba iku uga milih kanggo ijab lan panggihe calon penganten.
Lakune : kulawarga calon penganten lanang menehi tandha panyingset
Saranane
: ali-ali (kalpika/cincin), dhuwit, lan panganan kas dhaerah asale
calon penganten lanang.
3. Pasang Tuwuhan lan Bleketepe
Tujuwane : nggambarake (simbolisasi)
panyuwunan marang Gusti Allah. Kayata : cengkir mugi pinaringan kenceng ing
pikir, godhong alang-alang :muga ora ana alangan; tebu : muga pinaringan
antebing kalbu/pikir, lsp.
Lakune : pamengku gati lanang masang bleketepe ing gapura, dene pamengku gati putri sing
ngladeni/nyaosake.
Saranane : bleketepe, cengkir gadhing, wit pisang raja sawohe, godhong
alang-alang, godhong kluwih, tebu, lsp.
4. Siraman
Tujuwane : nggambarake ngilangi reregede awak
lan batine caon penganten. Ibarate kaya padusane wong Islam kang arep pasa
Ramadhan.
Lakune : bapake lan ibune calon manten miwiti nyiram, kasusul para sepuh
putri kang patit ditiru. Cacahe kang nyirami bisa 5, 7, 9, utawa 11, sing
penting ganjil. (5=rukun Islam, 7=pituduh lan pitulungan, 9=angka kang
istimewa, 11=kawelasan).
Saranane : banyu pilihan saka sumber cacah pitu (zam-zam, sumur mesjid, papan
suci agama, lsp).
5. Dodol Dhawet
Tujuwane : nggambarake manunggale pamengku gati, calon panganten, lan kang
pada rewang. Telu-telune kudu nyawiji jumbuh kalungguhane dhewe-dhewe (sinergis).
Dhuwite kreweng nggambarake patrap kang gemi, nastiti, lan ngati-ati anggone
ngrumati guna kaya (harta benda).
Lakune : bapak lan ibune calon panganten
ngladeni para tamu lan para sedulur kang padha mbantu anggone duwe gawe mantu.
Saranane : juruh (legi), santen (gurih), lan chendol (anyep).
Telu-telune kudu dicampur kanthi pas supaya mirasa.
6. Midodareni
Tujuwane : nelakake menawa calon panganten lanang lan calon panganten putri
wis padha siyaga lair lan batine.
Lakune : kulawarga calon manten rawuh, lapur
kasiyagane, babar pisan mbuktekake yen calon penganten putri uga wis sawega.
Mula para ibu ska kulawarga calon panganten lanang niliki menyang kamare calon
panganten putri. Acara iku jenenge “tilik nitik”.
Saranane : mahar lan maskawin (dititipake kanggo ijab esuke), busana
lan pepasren kanggo calon panganten putri, woh-wohan, panganan saka ketan
(nggambarake rakete anggone bebesanan), lsp.
7. Akad Nikah/Ijab Qabul
Tujuwane
: ngremekake sesambungane calon panganten lanang lan putri adhedhasar agamane
lan pranata negara.
Lakune
: jumbuh karo pranatane negara lan agama kang dirasuk. Yen cara agama Islam
dipimpin dening naib saka KUA, yen kristen/katholik sakramen menyang greja,
semono uga mungguh agama liyane.
Saranane : mahar utawa maskawin kang wajib miturut aturane agamane
dhewe-dhewe.
8. Panggih/Temon
Tujuwane : ngresmekake sesambungane calon panganten lanang karo
calon panganten putri miturut tatacara adat.
Lakune : calon panganten lanang ditemokake karto calon
panganten putri deisekseni dening para sepuh, sanak sedulur, lan tangga teparo
ing papan lan sarana kang gumathok.
Saranane : gawan wujude panganan werna-werna, utamane jadah,
wajik, lemper (kang digawe saka beras ketan kang nggambarake rakete
paseduluran).
Mangkono mungguh bakune laku,
tujuwane, lan saranane acara mantu miturut adat Jawa. Sejatine kabeh mau mung
ngajab berkah saka ngarsane Gusti Kang Maha Mirah. Kanthi katranagn sapala iku
mau para siswa mesthi wis bisa nemokake pokok-pokoke acara sajrone acara mntu
miturut adat Jawa.
Hafidhoh Putri ar-rohman
11 Desember 2014
